Hoe gehoorschade bij baby’s en kinderen voorkomen?

In deze alsmaar luidere wereld worden kinderen dagelijks blootgesteld aan harde geluiden. Met name het gehoor van baby’s en peuters is bijzonder kwetsbaar. In de eerste paar jaar na de geboorte is het gehoor van je kleintje namelijk volop in ontwikkeling. Onopgemerkt stellen ouders hun kinderen bloot aan geluiden die gehoorschade kunnen veroorzaken. Dit kan al op jonge leeftijd blijvende gehoorschade veroorzaken. Dat wil je natuurlijk voorkomen! In dit artikel belichten we hoe gehoorschade bij baby’s en kinderen ontstaat, wat de gevolgen van gehoorschade op jonge leeftijd zijn en hoeveel decibel schadelijk is voor een baby of kind. Daarnaast geven we tips om gehoorschade bij kinderen en baby’s te voorkomen en leggen we uit hoe je de juiste gehoorbescherming voor baby’s en kinderen uitkiest.

Hoe ontstaat gehoorschade bij kinderen?

Er zijn specialisten die stellen dat gehoorschade al in de buik begint. Audioloog prof. dr. Bart Vinck (Universiteit Gent) ziet opvallend veel baby’s met eenzijdige gehoorschade. Volgens hem zou dit gedeeltelijk te verklaren zijn doordat moeders tijdens hun zwangerschap aan hoge geluidsniveaus worden blootgesteld, terwijl de buikwand en het vruchtwater niet alle schadelijke frequenties kunnen tegenhouden. De voornaamste oorzaken van gehoorschade bij baby’s en peuters zijn echter omgevingsgeluiden en speelgoed.

Oorzaken van gehoorschade thuis

Je staat er zelf misschien (nog) niet zo bij stil, maar het kan thuis vaak behoorlijk rumoerig zijn. De televisie, radio en andere elektronica zoals stofzuigers, keukenmachines en haardrogers kunnen samen heel wat decibellen produceren. Een ander risico wordt gevormd door speelgoed dat is uitgerust met allerlei toeters en bellen. Kinderen vinden speelgoed dat geluid maakt natuurlijk erg leuk, maar het kan wel gevolgen hebben. Een onderzoek van een Belgisch ziekenfonds stelt dat geluidmakend speelgoed gehoorbeschadiging bij kinderen kan veroorzaken. Speelgoed voor kinderen tot 14 jaar mag in Europa maximaal 90 dB aan geluid produceren. Dat is echter alleen veilig als het speelgoed op minimaal 25 centimeter afstand van de oren blijft, en jonge kinderen zijn juist snel geneigd om speelgoed naar hun oren te brengen. Dit kan al snel permanente gehoorschade veroorzaken. 

Voor oudere kinderen en tieners vormen smartphones en earpods de grootste risico’s. Wanneer de muziek op de earpods regelmatig lekker hard wordt gezet, kan dit onherstelbare gehoorschade veroorzaken. Het Klokhuis had in 2023 nog een uitzending over gehoorschade.  

Oorzaken van gehoorschade buitenshuis

Thuis heb je nog enigszins controle over de geluidsniveaus waar je kinderen aan worden blootgesteld, maar buitenshuis niet. Mensenmassa’s, toeterende auto’s, sirenes, rinkelende spoorwegovergangen, voorbijrijdende vrachtwagens en wegwerkzaamheden vormen dagelijks een risico voor gehoorschade.

Verder zie je een trend dat festivals steeds vaker open staan voor families met kinderen. Ook dit gaat gepaard met potentiële gehoorschade. Zeker als kinderen op de schouders van hun ouders gezet worden om het beter te kunnen zien – hoog boven het andere publiek worden ze namelijk meer blootgesteld aan het geluid. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de geluidsvolumes van vuurwerk tijdens de jaarwisseling, op verjaardagen en bruiloften en op evenementen zoals Koningsdag, Bevrijdingsdag en carnaval.

Gevolgen van gehoorschade op jonge leeftijd

Blootstelling aan harde geluiden op jonge leeftijd kan onmiddellijke gevolgen hebben, zoals:

• Problemen met het horen van zachte of gedempte geluiden;
• Normale gesprekken die dof of onduidelijk klinken;
• Een piep of zoemend geluid in de oren (tinnitus);
• Permanente gehoorschade.

Frequente blootstelling aan harde geluiden kan ook symptomen veroorzaken die daar wellicht niet meteen in verband mee worden gebracht, zoals:

• Slaapproblemen;
• Vermoeidheid;
• Concentratieproblemen;
• Prikkelbaarheid;
• Buikpijn/spijsverteringsproblemen;
• Een verhoogde bloeddruk;

Er zijn overigens tal van goed onderbouwde artikelen te vinden over de gevolgen van harde geluiden op baby’s en jonge kinderen.

Het artikel Preventing Excessive Noise Exposure in Infants, Children, and Adolescents van de American Academy of Pedriatics is een aanrader voor wie zich wil verdiepen in de effecten van overmatig geluid op baby’s en kinderen.

Eveneens interessant is het eerste World Report on Hearing, dat in 2021 door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) werd gepubliceerd. In dit document wordt gesteld dat gehoorschade, met name bij jonge kinderen, een negatieve impact kan hebben op hun taalontwikkeling, spraak en cognitieve vaardigheden – en op latere leeftijd op hun academische en arbeidsgerelateerde kansen, mentale gezondheid en sociale relaties.

Hoeveel decibel is schadelijk voor gehoor van kinderen en baby's?

Geluidsniveaus boven 85 decibel kunnen bij langdurige blootstelling schadelijk zijn voor het gehoor van volwassenen. Voor baby’s ligt de drempel hiervan nog lager. Dit komt omdat het gehoor van een baby extra gevoelig is omdat dit nog vol in ontwikkeling is. Maar hoeveel decibel is schadelijk voor het gehoor van een baby? Audiologen adviseren om te voorkomen dat baby’s worden blootgesteld aan geluiden boven de 85 decibel. Voor de meest veilige aanpak geldt een maximale blootstelling van 60 decibel, wat vergelijkbaar is met het geluidsniveau van normale gesprekken. Het is dan ook erg belangrijk om je in elke situatie bewust te zijn van potentieel schadelijke geluidsvolumes en je kleintje wanneer dat nodig is goed te beschermen.  

De onderstaande voorbeelden geven wat meer inzicht in welke geluiden en volumes schadelijk kunnen zijn:

Tips voor het voorkomen van gehoorschade bij kinderen en baby's

#1. Let op het volume in huis

Gehoorschade bij kinderen voorkomen begint thuis. Zet het volume van de televisie en de muziek niet te hard. Vergeet ook niet dat huishoudelijke apparaten zoals haardrogers en blenders luid genoeg kunnen zijn om gehoorschade te veroorzaken; blootstelling aan dergelijke volumes dient dan ook tot een minimum beperkt te worden.

#2. Controleer speelgoed dat geluid maakt

Heeft je kind (elektronisch) speelgoed dat geluid produceert, dan zou dat niet te hard mogen zijn. Mocht je toch het vermoeden hebben dat het volume te hoog is, dan kun je de speaker afplakken (wel in de gaten houden bij jongere kinderen!) of de batterijen eruit halen.

#3. Stel volumebegrenzers in

Let op het volume van tablets en smartphones waar je kind gebruik van maakt. Goed om te weten is dat de meeste van dit soort apparaten voorzien zijn van een volumebegrenzer, welke ervoor zorgt dat het volume nooit boven de 85 decibel komt. Het is raadzaam om deze functie in te schakelen.

#4. Schaf een veilige koptelefoon aan

Geef je kind een eigen koptelefoon voor films kijken, spelletjes spelen en muziek luisteren. Zorg dat de koptelefoon speciaal gemaakt is voor kinderen, dat hij comfortabel zit en de oortjes goed afsluit. Op die manier heeft je kind namelijk geen last van omgevingsgeluiden, en hoeft het volume ook niet hoger gezet te worden dan nodig is.

#5. Maak afspraken over oorpauzes

Bij het gebruik van apparaten waarbij je kind een koptelefoon op heeft, is het raadzaam om na 30 minuten een oorpauze in te lassen. Wanneer er filmpjes worden bekeken geeft dit niet alleen de oren maar ook de ogen rust! Maak hier goede afspraken over met je kind en zet eventueel een timer met alarm.

#6. Leer kinderen om afstand te houden van speakers

Leer je kinderen al op jonge leeftijd dat ze afstand moeten houden van speakers; binnen minimaal 2 meter en buiten minimaal 10 meter. Zelfs als ze nog lang niet oud genoeg zijn om zelf concerten en festivals te bezoeken, zullen ze wellicht wel aan harde muziek worden blootgesteld tijdens schoolfeesten, voorstellingen, sportdagen en verjaardagen. Bovendien: jong geleerd is oud gedaan!

#7. Zorg voor goede gehoorbeschermers

Schaf goede gehoorbescherming voor je kinderen aan en zorg dat je gehoorbeschermers meeneemt als je ergens met ze naar toe gaat waar ze (mogelijk) aan harde geluiden worden blootgesteld. Verderop in dit artikel leggen we uit hoe je de juiste gehoorbescherming voor je kleintje kiest.

#8. Vertel je kind waarom gehoorbescherming belangrijk is

Kinderen zijn veel sneller geneigd om gehoorbescherming te dragen als ze weten waarom dat belangrijk is. Neem de tijd om uit te leggen dat harde geluiden hun gehoor kunnen beschadigen en dat gehoorbeschermers dit helpen voorkomen. Maak het dragen van gehoorbescherming wanneer dat nodig is vanzelfsprekend, net als het omdoen van een gordel in de auto.

#9. Geef het goede voorbeeld

Kinderen leren door observeren en imiteren. Daarom is het heel belangrijk dat jij het goede voorbeeld geeft. Met andere woorden: zet het volume van de televisie of muziek niet te hard, maak zelf gebruik van gehoorbescherming tijdens het klussen en in andere situaties waar je aan harde geluiden wordt blootgesteld, en stimuleer je kind om hetzelfde te doen. 

#10. Verzorg de oortjes goed

Omdat hun gehoorgang nog klein is, zijn baby’s en jonge kinderen gevoelig voor oorontstekingen (otitis media). Vijf van de zes kinderen hebben al voordat ze drie jaar oud zijn een of meerdere keren last gehad van een oorontsteking (bron). Om oorontstekingen te voorkomen wordt aangeraden geen wattenstaafjes te gebruiken – deze kunnen het trommelvlies beschadigen. In plaats daarvan kun je beter de oortjes regelmatig schoonmaken met warm water en een washandje.

#11. Blijf alert op het gehoor

Voor jou als ouder/verzorger is het belangrijk om alert te blijven op het gehoor van kinderen. Een laagdrempelige manier om het gehoor te testen is door af en toe een spelletje te spelen in de trant van ‘ik hoor wat jij niet ziet’. Online zijn ook allerlei hoortesten te vinden.

#12. Laat periodiek het gehoor testen

Een aantal weken na de geboorte wordt op het consultatiebureau een gehoormeting gedaan. Het is echter aan te raden om kinderen daarna jaarlijks een gehoortestje te laten doen. Op www.kinderhoortest.nl kunnen kinderen vanaf 6 jaar zelf testen hoe goed ze horen. Voor een gratis gehoormeting door een gediplomeerd audicien kun je bij een Hans Anders filiaal terecht. Bij twijfel kun je het beste je huisarts om een doorverwijzing naar de KNO-arts vragen. 

#13. Trek aan de bel bij klachten

Wanneer je kind klaagt over suizende of piepende oren, dan kan dit een indicatie zijn dat het gehoor licht beschadigd is geraakt. Laat je kind niet langer dan twee dagen met klachten rondlopen en maak een afspraak bij de huisarts; ook als (geh)oorklachten een terugkerend verschijnsel zijn.

Wanneer heeft mijn baby gehoorbescherming nodig?

Natuurlijk is het beste om harde geluiden zoveel mogelijk te vermijden, maar dat is niet altijd mogelijk. Gehoorbescherming is dan de beste optie. Er zijn allerlei situaties waarin gehoorbescherming voor je kind van pas kan komen.

• Op feesten en evenementen

Denk bijvoorbeeld aan een verjaardag, bruiloft, festival, optocht, carnaval, kermis en kinderdisco. Bij sportwedstrijden en race evenementen worden eveneens al snel een hoop decibels geproduceerd. Zoals er eerder al aangaven is vuurwerk ook een grote boosdoener. Zelfs als je je kleine op een veilige afstand van het vuurwerk houdt, kan het toch noodzakelijk zijn om het gehoor tegen de harde knallen te beschermen.

• Tijdens het reizen

Baby gehoorbescherming is zeker aan te raden tijdens het reizen. Een baby is gevoelig voor geluid en krijgt daarnaast allerlei andere visuele stimuli te verwerken. In een drukke trein of in het vliegtuig kan je baby daardoor al snel overprikkeld raken. Gehoorbescherming voor je baby beschermt dus niet alleen tegen harde geluiden maar helpt ook overprikkeling te voorkomen. Bijkomend voordeel is dat baby’s met gehoorbescherming vaak makkelijker in slaap vallen, wat de reis voor jou ook minder stressvol maakt.

• Thuis

Ook thuis kan gehoorbescherming voor je baby soms nodig zijn. Bijvoorbeeld als er broertjes of zusjes zijn die een instrument bespelen of graag hard muziek draaien, of wanneer je bezig bent met klussen in huis of in de tuin – boren, schuren en grasmaaien gaan vaak gepaard met veel herrie. Vergeet niet om zelf ook gehoorbescherming tijdens het klussen te dragen!

Hoe kies ik de beste gehoorbescherming voor baby’s en kinderen?

Alpine heeft een compleet assortiment met kwalitatief hoogwaardige gehoorbescherming voor baby’s en kinderen. Maar hoe weet je nu welke gehoorbescherming het meest geschikt is voor jouw kind? Belangrijk is om gehoorbescherming te kiezen die geschikt is voor de situatie en de activiteiten waar je kind zich mee bezig houdt.

Gehoorbescherming baby

Om gehoorschade en overprikkeling bij de allerkleinsten te voorkomen is er de Alpine Muffy Baby Classic. Deze veilige, CE-gecertificeerde oorkappen beschermen je baby tegen gehoorschade door middel van meerdere lagen geluid reducerend foam. Ze dempen tot 23 dB en zijn geschikt tot de leeftijd van ongeveer 36 maanden.

Wil je nog wat extra comfort en demping voor je baby, dan zijn de vernieuwde Alpine Muffy Baby oorkappen aan te raden. Deze extra zachte en comfortabele oorkappen dempen tot 24 dB en zijn geschikt voor kleintjes tot ongeveer 48 maanden. Goed om te weten: De Alpine Muffy Baby bevat geen metalen onderdelen. Daardoor is hij ook te gebruiken bij MRI-scans!

Vanaf welke leeftijd de Alpine Muffy Baby Classic en nieuwe Alpine Muffy Baby geschikt zijn? Je kunt deze oorkappen het beste gebruiken vanaf de leeftijd van 1 jaar.

Gehoorbescherming kind

Je wil het gehoor van je kinderen zo lang mogelijk beschermen, niet alleen als ze baby zijn. Daarom heeft Alpine ook oorkappen voor kinderen vanaf 5 jaar: de Alpine Muffy Kids. Daarnaast zijn er de Alpine Pluggies Kids oordoppen, welke geschikt zijn voor kinderen van 3 tot 12 jaar. Deze kinder oordopjes beschermen niet alleen tegen schadelijke geluidsniveaus, maar voorkomen ook dat er water in de oren kan komen tijdens het zwemmen, watersporten en douchen.